ตำนานเจ้าแม่นางแก้ว, ตำนานดอยนางแก้ว

ศาลเจ้าแม่นางแก้ว

ตำนานเจ้าแม่นางแก้ว

   เป็นเรื่องเล่าสืบต่อกันมาโดยไม่สามารถระบุความเก่าแก่ได้ชัดเจนและรายละเอียด ของเรื่องก็แตกต่างกันไป เรื่องที่ตรงกันคือนางแก้วได้มาเสียชีวิตที่เขตต่อแดนเชียงรายกับเชียงใหม่ ระหว่างดอยขุนลาวกับดอยแม่โถ ซึ่งเป็นเส้นทางคมนาคม ที่ชาวเมืองทั้งสองใช้สัญจรไปมา เป็นเวลานานมากแล้ว

   ตำนานหนึ่งเล่าว่า นางแก้วเป็นชาวเชียงตุง[1] ที่รักใคร่ได้เสียกับพ่อค้าชาวเชียงใหม่ ผู้ให้สัญญาแก่นาง ก่อนกลับเชียงใหม่ว่า ปีถัดไปจะกลับไปรับนาง หลังจากนั้นไม่นาน นางแก้วก็ทราบว่าตนเองตั้งครรภ์ และถูกพ่อแม่บังคับให้แต่งงานกับผู้มีอำนาจในเชียงตุง ครั้นเมื่อชายคนรักของนางเดินทางจากเชียงใหม่ไปเชียงตุง ในปีถัดไปได้ทราบเรื่อง จึงรู้สึกเศร้าเสียใจ และเดินทางกลับด้วยความผิดหวัง นางแก้วได้หอบลูกออกติดตาม คนรักเก่าและสามีก็ออกติดตามนาง จนกระทั่งมาทันกันที่บนดอยแห่งนี้ และนางแก้วถูกฆ่าตายวิญญาณจึง สิงอยู่ที่นี่และต่อมากลายเป็นเจ้าแม่ที่ผู้สัญจรไปมาเคารพนับถืออีกตำนานหนึ่งเล่าว่า นางแก้วเป็นชาวเชียงตุงที่หลงรักพระภิกษุรูปหนึ่ง และพยายามออกติดตามหาจนมาอกแตกตายที่ยอดดอยแห่งนี้ 

ถนนสายเชียงใหม่-ดอยสะเก็ด เส้นทางสู่ห้วยฮ่องไคร้. ศาลประจำ ดอยนางแก้ว

  ตำนานนี้คล้าย กับอีกตำนานหนึ่งที่ว่า นางติดตามหาอ้ายงุ้มฟ้าซึ่งนางหลงรักอยู่ แต่หาไม่พบจนมาอกแตกตายที่นี่ อีกตำนานหนึ่งเล่าว่า นางแก้วเป็นชาวขุนลาว และเป็นคู่หมั้นกับขุนคง ขบวนเกวียนขันหมากของขุนคง เดินทางมาถึงบริเวณนี้ก็พลัดตกเขาขุนคงเสียชีวิต นางแก้วจึงตรอมใจตายและวิญญาณสิงอยู่ ณ บริเวณนี้

พิธีกรรม

      การแสดงความเคารพเจ้าแม่นางแก้วตามความเชื่อ อย่างง่ายที่สุด คือการส่งสัญญาณแตรขณะขับขี่ยวดยานผ่านไปมา ที่เป็นพิธีรีตองมากกว่าได้แก่การแวะกราบไหว้อธิษฐานการแวะถวายของเพื่อแก้ บน หรือเพื่อสักการะ พิธีกรรมที่จัดทำเป็นกลุ่มใหญ่ที่สุดเป็น พิธีเลี้ยงเจ้าแม่ของกลุ่มเดินรถสองแถวเวียงกาหลง ซึ่งมีจำนวนถึง ๓๕ คัน การเลี้ยงเจ้าแม่นางแก้วกระทำในวันเพ็ญเดือนเก้าเหนือ (ก่อนเข้าพรรษาหนึ่งเดือน)กระทำโดยการถวายหัวหมู ไก่ เหล้าขาว ของคาวหวานอื่นๆ และดอกไม้ธูปเทียน ในตอนเช้า หลังจากพิธีถวายของเสร็จสิ้น ผู้ร่วมพิธีจะให้เวลาเจ้าแม่รับเครื่องเซ่นไหว้นานพอสมควร จึงจะนำของถวายมารับประทานร่วมกันเป็นเสร็จพิธี

ตุ๊กตารูปสัตว์ต่างๆ ที่นำมาถวายในบริเวณศาล

คติ / แนวคิด

................ตำนานนางแก้วก็เป็นเรื่องเกี่ยวกับความรัก ความผิดหวัง และความตายของ หญิงผู้หนึ่งที่ซื่อสัตย์ต่อสามีหรือชายที่ตนรัก โดยเชื่อมโยง กับจินตนาการของมนุษย์ที่มองเห็นธรรมชาติเป็นรูปต่าง ๆ เช่น ดอยนางแก้ว ในเรื่องนี้มีลักษณะคล้ายผู้หญิงนอนหงาย

_________________________

[1] เชียงตุง เมืองเชียงตุง  ตั้งอยู่ในรัฐฉานของประเทศพม่า เป็นเมืองของชาวไทเขิน และ ชาวไทใหญ่ ถือได้ว่า เป็นเมืองที่มีความเจริญรุ่งเรืองเทียบเท่า เมืองเชียงใหม่แห่งล้านนาไทย และเมืองเชียงรุ่งแห่งสิบสองปันนา โดยชาวไทใหญ่เรียกชื่อเมืองนี้ว่า เก็งตุ๋ง (Keng tung)ในอดีต เชียงตุงเป็นเมืองที่มีความสำคัญทางการค้าเชื่อมต่อระหว่างสิบสองปันนากันล้านนา โดยมีพ่อค้าชาวจีนฮ่อเดินทางไปมาค้าขายในเส้นทางนี้

[2] สักการะ เป็นการบูชาและเป็นเครื่องบูชาอย่างหนึ่ง จึงนิยมเรียกต่อกันว่า สักการบูชา และเครื่องสักการบูชา